|
Karikatür ve Bilişim Nezih Danyal Bilgisavarlaştırılanlardan Mısınız?  Karikatüre başladığım günlerde, gün gelecek dağ başında karikatür çizip, bunu
dünyada dilediğin yayın organına gönderebileceksin, hatta istersen bir sayfa
hazırlayıp bunu tüm dünyaya izletebileceksin deselerdi. Dahası, yine dağ başında
dünyanın her yerinde yayımlanan yayın organlarındaki karikatürleri bir çırpıda
izleyebileceksin deselerdi..
Herhalde Jules Verne yayıncılığa da el attı diye düşünürdüm. Karikatürün iletişim aracı olabilmesi için iletilmesi, yani iletişim
gereçleri gerekli. Başlangıçta elle çizilerek çoğaltılan karikatür, giderek
tahta ve metala oyularak hazırlanan kalıpların basımıyla çoğaltıldı. Baskı
teknolojisinin gelişimi sonucu foto-klişeler ve off-set kalıplar baskı tekniğine
kalite getirdi, baskıyı kolaylaştırdı, hızlandırdı ve geldik günümüze. Günümüzde gerek kültür, gerek teknolojide, insanlığın yararına daha iyisini
üretebilme isteğinin hızı da mı arttı nedir, bilgi teknolojileri hızla gelişerek
çağımızın uygarlığını belirlemekte. Bu gidişle tarım ve endüstri devrimleri,
bilişim ve iletişim devrimi yanında tarih öncesi gibi anılacak. 21. yüzyıla kadar bir dünyamız vardı, dar geldi, bir de sanal dünyamız oldu.
Artık karikatürlerimizi bu dünyada çizip, boyuyor, sanal yayın sayfalarında
yayımlıyor, hemen tüm dünyaya iletebiliyoruz. Kağıt, kalem, boya, tahta, metal;
artık hiçbiri bizim karikatürlerimiz için iletim aracı değil. Sanal olarak
ürettiklerimizi CD denilen plastik kalıplara yükleyip geleneksel basılı yayın
organlarına taşıyabiliyoruz, ya da istersek kendimiz basabiliyoruz. Bu teknolojik gelişim içinde karikatürcünün de işi arttı. Karikatür çizmek
için dünyada olup biteni bilmek gerekiyordu. İnternet hem bu gereksinimi
karşıladı, hem de çizdiklerimizi hızla dünyaya yaydı. Eğer karikatürlerinizi bilgisayarda çizip, boyamak istiyorsanız çizim ve
boyama programlarını da bilmek zorundasınız. Bu da yetmiyor, dünyada izlediğiniz
olaylar ne kadar hızlı gelişiyorsa, bilgi teknolojileri de o kadar hızla
gelişiyor. Her dakika bilgisayar donanımları ve programları gelişiyor,
yenileniyor, yenileri çıkıyor, bunları da izlemek gerekiyor. Ve de çok para! Başlangıçta, bunlara zaman ayırmak, ortalama günde onaltı saat çalışmak
zorunda kaldığınızda sıkılıp bilgisayarlaşıyorsunuz, kapat komutuna basıp 'Oh
be’ diyerek kendiniz karikatürleşiyorsunuz. Bu aşamada bilgisayarlaşmış olarak
kalma olasılığı da çabası! Zamanla, nasıl ki işinize ne kadar bilgi gerekiyorsa o kadarını
öğreniyorsanız, üretiminize de ne kadar bilgi teknolojisi gerekiyorsa o kadarını
öğrenip, kullanıyorsunuz ve bu alemde yerinizi alıyorsunuz! 21. yüzyılın
internet denen bu sanal dünyası, ‘Bilgi Çağı’nın bilgi dünyası olarak tanımlansa
da, aslında Alis’in Harikalar Dünyası, yasaları, kuralları tam oluşmamış bir
fırsatlar dünyası. Gerçek dünyadaki gibi devlet izni, vergi, sansür hatta kira bile yok, çalma
çırpma, terör, sabotaj serbest. Karikatürcüler için hem kullanılacak yeni bir
alan, hem de yeni bir karikatür malzemesi. Bilginin özgürce dolaşımı amaçlanan bu ortamda her ülkenin çizeri, kendi
kültürünün kültür ve simge zenginliğiyle, kendi sorunlarını çizip yer
edinebilecek mi, ilgi görebilecek mi? Küreselleşme denilen dünya görüşünün,
popüler, tekelci kültürünün bir parçası olan, çizgilerle süslenmiş fıkraların
altında eriyip gidecek mi? Karikatürcüler, örneğin terör, açlık, çevre gibi güncel olan sosyal ve
ekonomik dünya sorunlarının gerçek nedenlerini yüreklilikle çizebilecekler mi,
çizdiklerine yer bulabilecekler mi, sürekli olabilecekler mi? Bilişim
teknolojilerini üretenlerin, sponsorların, reklam verenlerin altında ezilip bu
temel sorunları gülüp geçilen sorunlar olarak çizip insanlığı bu sorunlara
yabancılaştıracaklar mı? Başka bir dile gereksinimi olmayan kendisi bir dil olan karikatür, bir dünya
dili olarak, bu sanal dünyada da iletişim aracı olma görevini sürdürecektir.
Gelişen teknolojilerden yararlanarak yeni anlatım biçimleri kazanacak,
başlangıçta çekilen yabancılıklar, acemilikler ve tartışmalar karikatürün konusu
olacaktır. İster yaşadığımız, ister sanal dünya, hangi dünya, hangi iletişim teknolojisi
olursa olsun, bilgi donanımını geliştirip, düşünen, araştıran ve sorgulayan
karikatürcüler gördükleri çelişik gerçekleri insanlığa ilettikleri sürece
karikatür daha da gelişecektir ve insanlığa yararlı olacaktır.
|