|
Karikatür ve Bilişim Tode Blazevski Karikatür ve Bilgi Karikatür ve bilgi tartışma konusu olduğunda herşeyden önce, karikatürlerin
bilgi sunup sunmadığı çelişkisi açıklığa kavuşturulmalıdır. Bu başlık için
çalışırken daha önce yazılmış ve yayınlanmış olan birçok makaleden
faydalandığımı belirterek başlamak isterim. Bütün bilgiler farklı konulardan derlenir. Olaylar, olgular, çekimler ve
duygular karikatürü doğrudan etkiler. Bu da bütün bu olay ve olgular dizisinin
karikatürün yaratım sürecine bir sebep bir motivasyon olduğunu gösterir. Bu
sebeple bazı karikatürler bu tip yaratıcı bir süreçten doğar ve bahsedilen olay,
olgu, hareket, duygu gibi kavramları yansıtır. Diğer bir deyişle bu karikatürler
kelimenin geniş anlamıyla bilgi sunarlar. Neden? Çünkü diğer konulara ek olarak veri, bilgi, fikir, sebep, yargı, vargı
ve her türlü diğer bilgiyi içinde barındırırlar. Diğer taraftan çizerin bilgi birikimine ya da insani ve sosyal problemlere
dayalı olarak çizilen bazı karikatürler tüketici ya da okurlar için bir bilgi
kaynağı olabiliyor. Her durumda özel ve otantik bilgi sunulabiliyor. Neden?
Çünkü daha önceden de belirttiğim gibi bu karikatürlerden herhangi bir olaya
ait, karikatüristin kendisinin keşfedip karikatüre yansıttığı doğru bilgiyi
çıkarmak mümkündür. Bilginin çeşitleri anlamında bilgiyi yeni ve eski olmak üzere ikiye ayırmak
ve bunu da bilginin yaratılış sürecinden çıkarmak mümkündür. Depolanmış bilgi
denen üçüncü bir tür de bu iki türe eklenebilir. Bu üçüncü bilgi türü bir kez
yayınlanan, fakat belirli sebep ve ihtiyaçlardan dolayı unutulması engellenerek
varlığı bir şekilde sürdürülen bilgi türü olarak tanımlanabilir. Bu da kitaplar,
kütüphane yayınları, grafikler, resim galerisindeki harita ve albümler, filmler
ve film laboratuarlarındaki görsel resim kopyaları, televizyon terminalleri,
bilgisayar sistemlerindeki disketler, diskler ve telefon terminallerindeki diğer
ses taşıyıcıları gibi bilgi taşıma kaynaklarıyla gerçekleştiriliyor. Kaynağında bilgi olan karikatürler yeni ve eski bilgi kaynaklarından
yaratılan karikatürler ve depolanmış bilgi kaynaklarından oluşan karikatürler
olarak sınıflandırılabilir. Yeni bilginin temel özelliği haberdir, seyrettiğiniz
aktüel haberler gibi ilk olarak sunulmaktadır. Eski bilginin temel özelliği ise
geçmiş bilgiyi içermesidir. Veri kaynağı birikmiş tecrübe ve gelenek içerir.
Eski bilgi kimi zaman depolanmış bilgiyi de içinde barındırabilir. Depolanmış bilgi ise yeni ve eski bilgiye nazaran daha karışık bir yapıya
sahiptir. Eski ve yeni bilgi içeriği net ve yalındır ancak depolanmış bilgi
toplumla ve diğer manevi konularla ilgili bilgileri içine alır. Bu eski yeni ve depolanmış bilgi doğrudan ya da dolaylı olarak karikatür
seçimini etkiler. Bilgi teması ve bilgi aynıysa bu doğrudan bir etkidir. Ancak
tema bilgiyle aynı değilse dolaylı bir etkiden söz edilebilir. Karikatürler basılmalarıyla birlikte yeni, eski ya da depolanmış bilginin
etkisiyle yaratılmış olmalarından bağımsız olarak sanatsal içerik taşıyan bilgi
haline gelirler. Burada ortaya çıkan sorular bu karikatürlerin diğer bilgi türleriyle
bağlantısının ne olduğu, bilgi sistemleri içinde yerlerinin ne olduğu, ne anlama
geldiği ve bütün diğer değerleriyle birlikte bilgi olarak kabul edilmeye ne
zaman başlandığı. Karikatürün bilgi ile ilişkisi tek yönlü bir ilişkidir; bağımlı ya da
bağımsız. Tek yönlü olarak bağımlı olan karikatür bilgiden doğrudan çıkan
karikatürdür. Bilgi kaynak alınarak yapılmıştır ve gelecekte bilgiden bağımsız
bir şekilde var olacaktır. Kendiliğinden ortaya çıkan karikatür ise bilgiden
bağımsız bir karikatürdür. Bilginin karakterlerini içerirler fakat bilgiye ya da
bir bilgi sistemine bağlı değillerdir. Karikatürün bilgilendirme fonksiyonu tartışıldığında genel görünüm anlamında
birincil değil ikincil bir anlam taşıdığı söylenmelidir. Bu karikatürler
bilgilendirme sebeplerinden değil, tüketicilerin bilgilenme tatmini
ihtiyaçlarından ortaya çıkıyor. Karikatürün bilgilendirme fonksiyonunun ikincil
bir görünümü ve tamamlayıcı bir özelliği var. Bilgiyi kaynak alan karikatürün yaratılma sürecinde bilginin karikatürden
daha önce göründüğü görülür. Bazen bilginin ilk olarak göze çarpmadığı ancak
arka planda farkedilebildiği durumlarda karikatür bilgiden daha önce
algılanabilir. Gerçek bilginin karikatürün görünümünden sonra ortaya çıkmasına
rağmen karikatür, çevresel faktörler ve karikatüristin sezisinin yeterli olduğu
durumlar vardır. Bu durumda karikatürler fütüristik bir bilgilendirme
fonksiyonuna sahip olup bir sanatsal faktör haline gelirler. Bu makalenin sonunda bir sonuca varmak istiyorum. Ne tür olursa olsun bilgi
karikatür yaratımı için kuşkuya yer bırakmayacak bir şekilde bir ilham kaynağı,
çeşitli hareket ve temalar için büyük bir hazinedir. Karikatür
karakteristiklerini göz önüne alarak bilgi yüzdelerle ifade edilir ve tabanın
büyük bir kısmını oluşturur. Bilgi tek bir kaynak değildir, sadece var olan
dinamik ve bilgi içeren kitle iletişiminin en uygun ilham metodudur.
|