Afişin Sonsuz Gücünün Bilincinde Bir Büyük Usta: Mengü Ertel

AFİŞİN SONSUZ GÜCÜNÜN BİLİNCİNDE BİR BÜYÜK USTA: MENGÜ ERTEL

Grafik sanatının henüz ülkemizde yeterince tanınmadığı ve bilinmediği dönemlerde, çalışmalarıyla alanın gelişmesine önemli katkılarda bulunan, yurt dışında çeşitli sanat şenliklerinde ve yarışmalarında ödül alarak ülkemizi tanıtan Mengü Ertel’i “bilinçli bir grafik tasarımcısı” olarak tanımlamak daha doğru olur. İstanbul’da doğan Mengü Ertel, 12 yaşında babasını yitirince kendi geçimini sağlamak zorunda kaldı. Filmlerde figüranlık ve dublaj yaparak çalıştı. Çocukluğunda Karagöz'e tutkun, kirayla kitap alıp roman okuyan, gençliğinde tiyatroya merak saran çok yönlü bir insandı. Hem Konservatuarın hem de Güzel Sanatlar Akademisinin sınavlarına girdi. Güzel Sanatlar Akademisinde okumaya başladı. Ancak, sanat eğitimde yazın ustaları, tiyatro sanatçıları ve ressamlar arasında süren bohem yaşam içindeki “seminerlerin” daha etkili olduğunu düşünmektedir. Sanatçı dostlar, değişik sanat dallarıyla kurulan ilişki ve tiyatro tutkusu grafik tasarımcısı Mengü Ertel'in ortaya çıkmasında kuşkusuz önemli rol oynamıştır.

Tiyatro sevdası, bir büyük ustayla Muhsin Ertuğrul'la tanışmasını sağladı. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği Küçük Tiyatro'da sanatçılarla birlikte sahne tozu yutmaya başladı. Yıl 1950, Mengü Ertel, dekoratör Kurt Halleger'in yanında çalışmaya başladığında önünde yeni bir yol ayrımı belirdi. 1960'lı yıllar, Muhsin Ertuğrul'un "Kenterler"in bir oyunu için afiş yapmasını istemesiyle başladığı afiş çalışmalarına, o dönemdeki tüm özel tiyatroların afişlerini yaparak devam etti. 1969’da ilk tiyatro afişleri sergisini açtı. Bu sergisini Berlin, Varşova ve Brüksel'e taşıdı. Yapıtları önemli uluslar arası grafik dergilerinde, “Graphis”, “Novum Gebrauchsgrafik”, “Modern Publicty” gibi süreli yayın ve yıllıklarında yayımlandı. Afişleri, Varşova ve Münih Şehir Müzesinin koleksiyonuna girdi.

Mengü Ertel, yaklaşık kırk yıl boyunca kendi kurduğu San Grafiki, San Reklam ajansını çalıştırdı. Aradan geçen zaman Mengü Ertel'e afiş ve dekorasyon konusunda derinliğine bir uzmanlık kazandırdı. Shakespeare, Moliere, Buhner, Shaw, Gogol, Çehov, İbsen, Brecht, Borchert, Arthur Miller, Anouilh, Beckett, Geret,İonesco ve ayrıca Türk tiyatrosunun belli başlı yazarlarının tümünün oyunları için afişler hazırladı.

1974'de Cannes Film Şenliğinde katıldığı afiş yarışmasında Jüri Özel Ödülü’nü kazandı. Ancak bir yıl sonra, bir grafik tasarımcı olarak elde ettiği başarı daha büyüktü. 1975 yılında Chaillot Sarayı'nda I. Uluslar arası Sinema Festivali ve 30'dan fazla ülkenin katıldığı sanatsal film afişleri yarışmasında, Carl Dreyer'in "Jeanne D'arc'ın Çilesi" filmi için yaptığı afişle büyük ödülü aldı. Yapıtın özünde; Jeanne D'arc'ın bağlanıp yakılması ve din tutkusunu işlemişti. Din tutkusunu anlatmak için gözleri ve burnu haçla yorumlamış, Jeanne D’arc’ın hazin sonunu ise alevlerle anlatmıştı. Sanatçı iki renk; kırmızı ve beyaz kullanmasına karşın afişi son derece ustaca çözümlemişti.

1980 Moskova Olimpiyat Oyunları afiş yarışmasında üçüncülük ödülü aldı. Barış temasının işlenmesi istenen Moskova Olimpiyat Oyunları afişlerinde, Mengü Ertel bu kavramı, olimpiyatların simgesi olan çanakta alev biçimlemesiyle çözümlemiştir. Alevin görsel etkileriyle oluşan, genel grafik parçalama anlayışını, geleneksel minyatür ve hat sanatımızın etkileri ile istifleyerek, kırmızı alevden başlayıp barış dalına dönüştüren bu çalışmada, ulusal sanat ve kültür öğelerinin evrenselleştirilmesi çabası da dikkat çekmektedir.

Mengü Ertel, tiyatro tutkusu yüzünden tiyatro kulisleri ve matbaa makineleri arasında koşuşturup durdu. Bu yüzden adı tiyatro afişçisine çıktı. Dokuz tanesi yurt dışında yirmi beşi aşkın kişisel afiş ve grafik sergisi açtı. Grafikerler Meslek Kuruluşunun kuruluş aşamasında çalıştı. Mengü Ertel'in son yıllarda gerçekleştirdiği en önemli çalışması ise Pakistan'da Vedat Dalokay'ın projelendirdiği Şah Faysal Camii için yaptığı tasarımlarıdır. Ayrıca İstanbul Holiday Inn Crowne Plaza için 6 büyük pano tasarladı ve gerçekleştirdi. Bu, sanat aşkıyla, tiyatro ve afişe duyduğu tutkuyla çarpan yürek 15 Mart 2000'de ne yazık ki durdu.

 




 
Bu site Kültür ve Turizm Bakanlığı Bilgi Sistemleri Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır.
Bu sayfa 10647 kez gösterilmiştir.