Müteferrika Matbaasında Basılan Kitapların Tasarım Özellikleri

MÜTEFERRİKA MATBAASINDA BASILAN KİTAPLARIN TASARIM ÖZELLİKLERİ

Müteferrika Matbaasının basmış olduğu kitaplarda, yazma geleneği sürmektedir. Kitaplarda ayrı bir iç kapak düzenlemesi görülmez. İlk yazma nüshadaki bilgiler hemen hemen hiç değiştirilmeden basma esere yansıtılmıştır. Yapıtın adı kitabın ilk sayfasında verilmektedir, ayrıca bir kapak tasarımı yoktur. Çoğu zaman yapıtla ilgili bilgilerin kitabın hatime denen bölümünde verildiği görülmektedir. Bugün basma eserlerin iç kapağında verilen bilgiler, kimi zamanda ilk basma yapıtlarda yapıtın başına serpiştirilmiş olarak verilmektedir. Bu tür kitaplara İnkunabel (Beşik dönemi) tanımı konulmaktadır.

Kitapların tasarım özelliklerine bakılacak olursa; el yazma eserlerdeki üretim geleneğine bağlı kalınarak, ince işçilikli, renkli tezhip, mihrabiyeli olarak üstten sayfanın yarısına kadar çalışıldığı, çerçeveli bir düzenleme yapıldığı görülür. Mihrabiyeden sonra başlık ve besmele yatay ve birbirine paralel levhalara büyük puntoyla yazılmıştır. Başlık ve metin nesih yazıyla son derece zarif bir biçimde düzenlenmiştir. Sayfanın şık ve hoşa giden bir tasarımı vardır. Basılan kitaplarda birinci sayfada hemen hemen ortak tasarım dili kullanılmıştır. Bu açıdan naif bir kurumsal kimlik yaklaşımından söz edilebilir. Boyutlarda da yaklaşık bir tutarlılık söz konusudur.

 Maden'e göre Vankulu Sözlüğü, İslâmlaşmış Türkler elinde 800 yıldır kullanılagelen Arap yazısının hurufat halinde ilk kez dökülüp basma işleminde uygulandığı kitap olmasıyla; “Tarih-i Hind-i Garbi”, ilk resimli kitap; “Cihannüma”, ilk haritalı ve çizimli kitap; “Grammaire Turque” ise Lâtin yazısının Osmanlı İmparatorluğu yayın tarihinde yine Osmanlılar eliyle ilk kez kullanılan kitap olması nedeniyle grafik tarihimiz açısından özel bir önem taşımaktadır.





 
Bu site Kültür ve Turizm Bakanlığı Bilgi Sistemleri Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır.
Bu sayfa 2167 kez gösterilmiştir.