|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KÖROĞLU OYUNU:
Bolu ilinde
umumiyetle Köroğlu Oyunu vardır. Meselâ Çıkınlar köyünde iki ve daha kalabalık
erkek tarafından davul - zurna veya sazla yürütülür. Doğu Anadolu'da
meselâ Çoruh ilinde, Öğdem ilçesinin (1950'den sonra bucak) Ersis köyünde davul
- zurnayla yürütülen Köroğlu oyunu tek erkeğe mahsus çeşittir. Kars'ın Dikme
köyünde kadın meclislerinin tek kadınlı, yahut erkek toplantılarında tek erkekçe
yürütülen çeşittir. Erkek meclislinde davul - zurna veya sazla
oynanır. Köroğlu Oyunu
güneyden İçel'in köylerinde kez' vardır. Bir Isparta köyünün
Köroğlu Oyunu bambaşka bir çeşittir. Köroğlu oyunları
çoğu zaman sözsüz icra edilir. Onun bu kısımdan (türden, bölümden) olan
havalarına Oynaklama, Ürgünleme, Sektirme, Hoplatma gibi sıfatlar izafe edilir
(adlar verilir). Hiç değilse Safranbolu yöresinde bunun böyleliği temin ediliyor
(belirleniyor). Türkülü Köroğlu
oyununda meselâ şu parça kullanılabiliyor: Alçaklarda olur
atından ime
Eğergeç yiğitsen sözünden dönme
Çokluk para etmez, mala
güvenme
Kurnaz adam ifl'h olmaz bön gerek Koç Köroğlum
öğdüğünden yorulmaz
Kesilen kelleden hesap sorulmaz
Boş laf atmayınan
meydan alınmaz
Asıl yiğit er meydanında dev gerek Maraş'ta ünleme
metni olduğu gibi, Bolu'da da başkaca vardır. Erzincan'daki güzelleme,
Çoruh'taki yiğitlemeli güzelleme hep farklı şeylerdir. Ellerde tutuşulmalı
veya omuzlaşılmalı anonim oyunlar arasında üç beşten fazla kişilerce yürütülen
bar, halay ve horan çeşitleri arasında yer alan Köroğlu oyun çeşitleri de gene
bambaşka tertiplerdedir. Kendine has yerli şekilleriyle en fazla Karadeniz
kıyılarımızda (doğudan), güneyde de yine doğu Anadolu'da bu farklı şekiller
yaygın görünüyorlar. Bununla beraber, bazı Ege yörelerinde ve güney illerimizde
de çeşitleri vardır. Maraş
(Kahramanmaraş) yiğitleme ve ünlemlerinin sözleri şöyledir: Benden sel'm olsun
Bolu Beyi'ne
Benimle uğraşmaya dev gerek
Unvan para etmez harp
meydanında
Doğrar eğri kılıç, bilek zor gerek Zabah (sabah) oğlum
gör olur neler
Babayiğitler meydanda goç gibi meler
Yeri düşer garpuz
gibi kelleler
Sal'vat çekmeye çetin dil gerek Köroğlu oyunlarında
onun kavgacı ve savaşçı ömrünü, aşkındaki mertliği, zevk ve tem'yülleri tasvir
ve temsil eden dramatik unsurlar vardır. Bütün mesele oyundaki farklı çeşitlerin
ayrı ayrı tarif ve havalarını kaleme alabilmektedir. Gerek çizgileriyle Köroğlu
Oyunu; karşılıklı halde, ikili ve daha fazla kollarla (kılıç, pala, kalkan,
piştov gibi silâhlar kullanılarak) yapıldığı olur. Kimi de silâhsız olarak
davullu tek veya çift olarak bir mübareze (kavga döğüş) oyunu halinde yürütülür.
|