Hırpâni

HIRPÂNİ:

Siirt yöresinde kolkola dizili oyuncular tarafından türlü türküler, olunduğu yerde yürütülen çeşittir. Mesela; "Cezire" toplu oyun havası ve başkaları gibi türkülerle oynanır. Kendisine has tek türküsü olmayıp çeşitli havalarla aynı şekilde yürütülen oyundur demek olur.

Bölgedeki şu oyunların kendi havaları da aynı adlarla anılır ve bazılarının oyunda söylenen türküleri vardır: Botanî, Çaçanî, Garzanî, Gövend (iki kısımlıdır), Hırpanî (iki kısmı ve iki çeşidi vardır), Karakuştanî (üç kısımlıdır), Mîr'nî ayakları senkoplu vurup kararı sesle tutarlar), Raşkanî, Şeyhî.

Siirt'teki Hırpanî adlı sıra oyunu Bitlis'in "Tam Goranî" ve "Yarım Goranî" denilen çeşitlerinin aynıdır. Siirt'in Hırp'nî'si Karadeniz Horonlarını pek andırır. Kemençe veya davul - zurnayla oynanır. Oynarken, aynen Horonlardaki gibi "tıssi" fısıltısıyla omuz ve vücut titretmeleri bile yapıyorlar.

Hırpanî sözü, İstanbullular arasında olduğu kadar belki yurdun daha nice yerlerinde de perişan kılıklı ve pejmurde anlamlarında olarak belli ki yaygındı. Mizaç derbederlik ve serpintiliğini de ifade edegelmişti.

Muş'un merkez ilçesinde Hırpanî, toplu oyunlarındandır. 5 - 15 kişi kadınlı - erkekli karma halde oynarlar. Düğün dernek ve bayramlarda davul - zurnayla yürütülür. Aynı merkezin diğer zengin sıra oyunu Govant'tır. Diğer bucaklarda da çeşit muvazilikleri (paralellikleri) vardır.

Hırpanî sıra oyunu Siirt'in Garzan ilçesinde de vardır. Davul - zurna, yahut tef ve kaval eşliğiyle yürütülür. Erkek ve kadın karma olarak 40 kişi bile halkada yer alabilirler.