Govent

GOVENT:

Siirt oyunları arasında Govent'in enikonu kendine göreliği vardır. Go; şarkı söylemek, vent; birlikte, gövent; şarkılı toplu oyun demek olur. Gerçekten de solo ile koro nöbetleşe söyleşerek oynanır. Asıl düğünlerde gösterilmek üzere çıkmış olmakla beraber, zamanla her şenlikli günde aranır olmuştu. Kızlar bir tarafta, erkekler onların karşılarında sıralanıp yüz yüze iki dizi teşkil ederler (Kadınlar kendi âleminde oynadıklarında erkekleri de bir kız dizisi temsil eder). Her iki tarafın birer "sergovent"i, yani Başçeken'i vardır. Oyun başlayınca erkek tarafının sergovendi erkeği öven bir beyiti solo olarak söyler. Beytin sonunu kendi tarafı koro halinde tekrarlar. Sonra kız tarafının sergovendi kızı öven bir beyit söyler, sonunda kendi tarafı aynı sözleri aynı ezgiyle bir ağızdan tekrarlar. Oyun bu suretle devam eder.

Kollar sarkık ve eller serçe parmaklarından kenetlidir. İki dizi küçük adımlarla yüz yüze yaklaşıp geri geri uzaklaşır, sonra yine yakınlaşırlar. Adımları vezne göre tartımlı işleyen bu karşılıklı gidip gelişler, türkü kıtalarının çoğaltılabilmesi veya mevcutların tekrarlanılması nispetinde istenildiği kadar sürdürülebilir. Sonunda tek sergovendin idaresinde halkalanarak veya yarım daire kurarak hemen başka oyunlara geçerler.

Düğün sabahı damda davul zurna hususi havalar çalmaktadır. Zifaf gecesi gelini almaya gidilirken ve güveyin gerdeğe konuluşunda "Govendi" yani goventler söylenir. Govendi veya Govende çoğul şekli olup Goventler demektir. Bu kelimeler zihinde Batı Anadolu'nun Govende veya Güvende'lerini ted'î ettiriyorlarsa da onlar farklı tertiplerdir.

Güvende, Van ve Bitlis'te Siirt'teki Govende gibidir.

Govent, zeybekçe oyundur. Farsça "gûyende" söyleyen anlamındadır. Siirt halka oyunlarının en önemlisi Lorki (Lorke) olup, bu çeşit de haddiz'tında Zeybek işi bir nevi Halaydır.

Govent oyununa Siirt'te sık sık "gövendî" denildiği de olur. Balıkesir'de oynanan Güvende Zeybeği karşılıklı konuşmalarla olmuyorsa da, aralarda bir nevi dilsiz anlaşması gibi "hah, hah!" cevaplaşmaları yine karşılıklı surette bu Zeybekte de vardır.

Bingöl'den Genç ilçesinin Gönik (Canut) bucağında da bir Govend çeşidi vardır. Bu govent kelimesini govant şeklinde kalın söyleyen köyler biliniyor. Bu oyun oralarda her fertçe benimsenmiş görünür. Her erkek ve her kadın iyi oynar. Çalgısız yürütülen toplu oyundur. Köyün mevcuduna ve meydana göre bazen pek geniş bir halka kurarlar. Erkek kadın karma halde, kardeşçe bir samimiyet havası içinde oynarlar. Yabancı konuk varsa onu da halkaya sevinerek alırlar. (Bucağın adı olan Gönik esasen konuk demektir.) Aynı Genç ilçesinde oyun çeşitlerinin fazlalığı ayrıca dikkati çekiyor. Çeşitlerden bazısı başka bölgelerden alınmış görünmekle beraber, bir ikisi de kendine görelikleriyle mutlak surette yerlilik damgasını taşımaktadırlar. Taşrada andırılışlıları yoktur. Muş'un merkez ilçesinde gün gören Govant oyunu kez' kadınlı erkekli 5-50 kişi tarafından yürütülür. Oyuncu sayısı azsa sıra tutulur, çoksa halka kapanır. Herkes hiç çekinmeksizin -bilerek veya bilmeyerek- istediği erkek veya kadının koluna girip oynayabilir. Görenek böyle olup her hangi bir mahzur akıllarından bile geçmez. Selamlaşmaktaki el öpmek veya el sıkışmak kadar tabiî ahvaldan sayarlar.