TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU DEPKİ:
Hatay bölgemizde
Halay tabiri öteden beri bilinmekle beraber, sıra oyununa oralarda Depki ve
bunun davul zurna desteğinde coşkunlukla oynanmasına "Depki depmek" deniliyor.
Nağmesi ve aksak tartımlarıyla en kesin millî oyunlarımızdan bir koldur. Etkisi,
ad, nağme ve figürleriyle Lübnan ve Bağdat'a kadar bütün güney komşularda ve
Türk sekenenin köylerinde hâlâ yaşamaktadır. Her yerde davul zurnalıdır.
Depki adının depmek
(tepmek) fiiline bağlılığını Antakyalılar biliyor. Halep ve civarı halkının
"Dipki" telâffuz ettiği Tepki adı gibi, oyunun havasının tavır ve şekli de
Anadolu ağzındadır. Tepki kelimesi oyun anlamıyla en eski Türkçe sözlüklerde
tesadüfen yer almamış olabilir. Fakat Tepgi, Tepki, Depki iml'larıyla yurttan
dil derlemesi ciltlerinde mehmuz (mahmuz) anlamında olarak kelime vardır. Oyunun
başlangıçta "mehmuz şıkırdatmak" ve bunun ses tartımından faydalanılmak üzere
tepiniş" figürünü oralarda bir Halay çeşidi halinde esas tutmuş olduğu tahmin
edilebilir: Mehmuz oyunu anlamını istidl'l edebiliriz (ortaya koyabiliriz).
Oyunda an gelir ki, oyuncular başbaşa kümeleşerek sert sert ve tartımla
tepinişirler. Âdeta, atların eşinmesini andıran taklitçi ve hırslı ayak
çalmalarıyla bir hareketi toprağa mıhlamaya çalışır görünürler. Sık sık
tekrarlanan coşkun figür oyunda budur. Adında da aynı mecaz gizli olsa gerektir.
|