TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU ÇAPUK:
İki kişice karşılıklı el ele vurularak çıkarılan ses
ve sesle çalgıya uydurulan tempo (Malatya, Ahlat). Fiillisi: Çapuk çalmak.
Doğumuzda kelimenin çeşitli söylenişleri vardır: Çepik, çepük, şapık, şaplak. El
vuruşmacaya Kayseri yöresinde kimi şepik, kimi şeplik, bazen de çepik derler.
Gaziantep'te çibik denir. Oyuncular arasında aralarda kesin tartım birliğiyle
yapılır. Ses taklitçisi bir kelimedir. Şaplayışın ifadesidir. Alkış, el ele
vurarak çıkarılan ses ve bu sesle çalgıya uydurulan tempo (Malatya). Çapuk
çalmak; el çırparak çalgının 'hengine uygun tempo tutmak (Ahlat-Bitlis). Sivas
Halaylarında el çarpışmaca figürü vardır. Buna el çırpma, yahut el çarpmaca
denilebiliyor. Çapuk kelimesinin şu gibi çeşitleme söyleyişleri çoktur: Çapukey,
çapik, çapikay, çepeku, çepik vb. Kaşgarlı'ya göre Uygurca'da "çarpmak"
vurmak demektir. En eski Anadolu metinlerinde de bu, mecaz anlamlarda
geçer. Bizde aynı alkışlama özelliğini adlandıran başka bir ses taklitçisi
kelime daha ve onun çatallanışları vardır: 1. Tapşik: Alkış, el çırpma (Kaya,
Fethiye-Muğla) 2. Tapşın: El çırpmak, alkış (İstanbul çevresi). 3. Tapşin:
El çırpma, alkış (Mustafa Kemal Paşa-Bursa) 4. Tapşin çalmak: Avuçları
vuruşturmak, el çırpmak (Edirne çevresi). 5. Tapşınlamak: Çalınan havaya
birkaç kişi el vurarak iştirak etmek: "Güzel bir hava çalındı, biz de
tapşınladık". (Gavurdağı-Osmaniye-Adana) 6. Tapşıngı çalmak: Kıvranmak,
çırpınmak, ihtilaç (çarpıntı) geçirmek (Kastamonu).
|