|
Uygarlığın Doğduğu Şehir: Şanlıurfa Halk Kültürü
Şanlıurfa Halk Müziği'ne Genel Bir Bakış
Şanlıurfa Halk Müziği, ezgi yapısı, söz zenginliği, eser sayısı, kaliteli ve
sistemli icrası ile Türk Halk Müziği içinde seçkin bir konuma sahip olmuştur.
Güzel icra yeteneğine sahip yöre sanatçılarının ses rengi ve ağız özellikleriyle
bütünleşen bu müzik, yurdumuza güzellikler dünyasının kapısını açmıştır. Şanlıurfa müzik kültüründe “sıra geceleri” ve “yatı geceleri”nin özel bir
rolü bulunmaktadır. Haftada bir gece evlerde toplanarak sıra gezen gruplar ile
birkaç gün kalmak üzere dağlara yatıya giden grupların içinde çalgı takımı ve
okuyucular da bulunur. Bu gecelerde sohbetlerin yanısıra usta-çırak geleneği
içerisinde makam geleneğine göre sistemli müzik icra edilmekte olup gençler ilk
müzik bilgisi ve terbiyesini bu gecelerde almaktadırlar. Şanlıurfa Halk Müziği ürünleri sanat değeri yüksek, insanı yürekten
etkileyen, içli ve duygulu eserlerden oluşmaktadır. Duyguların, düşüncelerin,
sevginin, ıstırabın, mutluluğun ve hayatın diğer özelliklerinin türkülere,
hoyratlara, gazellere ince ince işlendiği Urfa Havaları müzik camiasınca ve
geniş kitlelerce sevilmekte ve zevkle dinlenmektedir. Ağızları, müzik anlayışları, etkilenmeleri, makam geleneğine bağlı müzik
icrası gibi ortak özellikleri, benzerlik veya yakınlıkları olan bilhassa;
Kerkük, Elazığ, Diyarbakır ve Şanlıurfa gibi illerin türkülerinde çok çeşitli
varyantlar olabilmektedir. Bir Şanlıurfa türküsünün Elazığ veya Malatya türküsü,
bir Elazığ türküsünün de Malatya veya Diyarbakır türküsü olarak kaydına
rastlanmıştır. Bu yörelerin önemli oranda melodi (ezgi) benzerlikleri olan
türkülerinin varlığı bilinen bir gerçektir. Yörelerin kendi kendilerine mal
ettikleri fakat aslında kendilerinin olmayan türküleri de vardır. Halk müziği
derlemeleri ve araştırmalarında bazı türkülerin hangi yöreye ait olduğunun kesin
olarak tespiti çoğu kez mümkün olmamaktadır. Bazı eserlerin daha geniş bir
coğrafyada sevildiği ve daha ortak izler taşıdığı görülmektedir. Bu durum halk
müziğine ayrı bir güzellik ve zenginlik katmaktadır. Şanlıurfa Halk Müziği sahasında araştırılacak, incelenecek ve derlenecek
birçok ürün bulunmaktadır. Konuyla ilgili kurum ve kuruluşlar ile
araştırmacıların yapacağı yeni çalışmalar bu kültür mirasımızın gelecek
kuşaklara aktarılmasını ve yaşatılmasını sağlayacaktır.
|