Zamah

ZAMAH:

1. Düğün ve bayramlarda yapılan şenlik ve eğlenti: "Haydi Zamah'a gidelim" (Sungurlu-Çorum)

2. Kadınlı-erkekli köy oyunları (Ünye-Ordu)

3. Bir çeşit ziyafet (Ankara).

4. Düğünde oğlan evinde oturulan yer, düğün odası (Erkilet-Kayseri)

5. Düğünden iki gün önce başlayan eğlence (Dedeler-Konya)

Zamak: Hile, oyun. 'Sana bir zamak ederim ki sen de beğenirsin.' (Bafra-Samsun)

Cumhuriyet dönemi millî bayramlarımızdan önceki dönemin dinî bayramlar dışı şenlikli toplantılarına yakın zamanlara kadar geleneğe göre Zamah denirdi. Topluluk oyunları gecesi, yeni zindan karanlığında oyun. Oyun sahibinin servetine göre kimi zaman loşlukta geçerdi.

Kırşehir'in Avanos (günümüzde Nevşehir'in ilçesi) mevkiinde düğünün yedi günü içinden en önemli gece zamah adını alır. (İstanbul'daki donanma gecesi gibi birşeydir).

Birkaç kişi tarafından yürütülen nadir bir Kızılbaş (Alevî) oyununa da Zamah adı verilmişti.

Çorum'un Sungurlu yöresinde düğün ve bayramlarda yapılan eğlentinin adı Zamah'tır. Mesela "Haydi Zamah'a gidelim" dediklerinde sırf şenlikli bir toplantı kasdedilip anlaşılır.

Ordu'da kadınlı erkekli köy oyunlarının adı Zamah'tır.

Ankara'da Zamah denilen bir çeşit halk ziyafet göreneği yerli halkın mütevazı tabakası arasında mevsiminde hala vardır.

Kayseri'nin Erkilet yöresinde düğünlerde oğlan evinde oturulan yere, düğün odası anlamında Zamah adı verilir.

Konya'nın Dedeler yöresinde düğünden iki gün önce başlayan eğlenceye Zamah denir.

Samsun'un Bafra çevresinde "Hile, oyun" anlamında bir zamak imlalı tabir vardır. Mesela: "Sana bir zamak ederim ki sende beğenirsin" derler.

Yurtta, yer yer; "Damda yapılan eğlence, oturak" anlamında bir Zamah tabiri vardır.

Ana kaynağı Sivas yöresi görünen halay ve zamahlarının menşei (kökeni) içtimaî (sosyal) bakımdan mistik olsa bile, yani her iki tabir de buna delalet ediyor görünseler bile, nice yılların, muahhar (geride kalan) serbestliği, bazan öylesine etkide bulunmuştur ki, Zamah (Semağ) çeşitlerinin sözlerine bile "hayat ve iş şartlarından gayrı konulara" artık hiç rastgelinmez gibi olmuştur. Mesela, Sivas oyunlarından saz eşlikli şu Zamah'ın sözleri gemiciliğe temas ettiğinden bir Karadeniz oyun havasına Zamah denilmiş olduğu hissi bile haklı olarak uyanmaktadır. Sezintisi bir gerçeklik kuvvetinde görünmektedir;

Geminin ambarına
Mum diletim şamdadınına
İnşallah kavuşuruz
Hacılar bayramına

Gemideyim gemide
Ayağım yemenide
Alıyorsan al beni
Nişanlım var geride

Sivas'ta Hoşbilezik, Turnam gibi oyunlar Erzurum ile müşterektir (ortaktır). Birde Muhacir Ağzı denilen Erzurum, Kars göçmenlerince Sivas'a getirilmiş havalar vardır ki bunlara bar denilir. Bunlar Erzurum havalisine mahsus bir nevi halaydır. Düğünlerde, Sivas'ın milli havalarından sonra bir değişiklik olsun diye bunları oynarlar: Horoz, Temur Ağa, Tamzara, Bayburt'un Yolundan.

Kelime olarak Zamah, Semağ (Semah) ile birdir. Arapçadır.