|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU SARI GELİN:
Kars köylerinde çok
yaygın olarak söylenen güzel havalı Sarı Gelin Türküsü'nü bundan 35 yıl önce
Kars'ın ilk kurtuluşu üzerine ilimize vazife ile gelen rahmetli tarihçi Ahmet
Refik (Altınay) Bey tespit etmiştir: Bir Türk delikanlısı, köyünde yaşayan bir
Hıristiyan kızını seviyor. Sabahları tarlaya giderken peşinden ayrılmıyor.
Akşamları sürüleri ağıllarına dönerken sevgilisinin hüsnünü (güzelliğini)
seyrederek ruhunun ateşini teskine (yatıştırmaya çalışıyor) fikren, hissen o
derecede meşgul oluyor ki, nihayet taptığı haç'ı, sevdiği şalibi (haç'ı) görmek
istiyor. Kalbi heyecan içinde çarparak bir Pazar sabahı kalkıyor. Kiliseye
gidiyor. Bir köşeye çekiliyor. Sevgilisinin taptığı haçı, kilisede yapılan 'yini
seyrediyor. Türkü şöyle başlıyor: Vardım kilisesine,
baktım haçına
Mail oldum bölük bölük saçına
Kız seni götürem İsl'm içine
Vay Sinan ölsün Sarı Gelin Şarkının nakaratı o
kadar hazîn (hüzünlü, kederli, üzüntülü), o derece müessir (etkili,
duygulandırıcı) ki... Ali, elini şakağına koymuş, gözleri gür nem (nem dolu),
ruhundan kopan teessürle (üzüntüyle) feryat ediyor: Vay Sinan ölsün
Sarı Gelin
Vay Sinan ölsün Sarı Gelin Dedikçe gûya
(sözde) ağlamak istiyor. Sarı Gelinler orada da mı bedbaht (kötü talihli)
'şıkları bu derecede teshir etmişlerdir (büyülemişlerdir). Bu Sarı Gelin
Türküsü'nün ikinci h'nesi (bölümü, dörtlüğü) şöyledir: Vardım kilisesine
kandiller yanar
Kıranta Keşişler perv'ne döner
Tersa sevmiş deyin, el
beni kınar Vay Sinan ölsün
Sarı Gelin
Seni saran neyler dünya malını Bu türkünün Kars ve
Şüregel'de Revan'daki başka bir varyantı da: İravan çarşı Pazar
İçinden bir kız geçer
Elinde divit kalem
Dertliye derman yazar
diye başlayıp;
Sarı Gelin, Sarı
Kız
Ettin ömrüm yarı kız Nakaratıyla ve Bar
- Halay oyun havası olarak da söylenir. Erzurum'dan tespit edilerek
radyolarımıza geçen varyantında mânasız (anlamsız) bulunan "Hoy Sinan ölsün"
sözleri değiştirilerek "hoy ninen ölsün" kılığıyla, gûya (sözde)
"kibarlaştırılıp mâna verilmiş"tir! Kars yöresinde
meselâ Dikme köyünde daha ziy'de tek kadın tarafından kadın meclislerinde
yürütülen oyunlardan biri de Sarı Gelinâdir. Adını türküsünden almıştır.
|