|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KÜTAHYA
DÜĞÜNLERİNDE DÜZ OYUN: Yurdumuzun
folklorca en zengin ve merkez ve yörelerinden birini de Kütahya olduğunda hiç
şüphe yoktur. Merkezde ve köylerinde gün gören oyunlar pek çeşitlidir. Bölgede
çok oynanan Ger Ali, Köroğlu, Sinanoğlu, Ahmet Bey gibi bazı oyunlarda da
menşece (kaynak olarak) Kütahya içi olsun veya olmasınlar ora zevkinin etki ve
damgası mutlaktır (kesindir). Çünkü, Kütahya'da oyun zevk, sevgi ve tecrübesinin
fazla derinliği açıktır. Geç uyanmış bir ilgileniş bahis mevzuu (söz konusu)
değildir. Kütahya'da düğün
eski geleneğe göre Perşembe günü başlar. Çeğizaltı (Çeyizaltı) daha önce
olabildiği gibi, kız ve oğlan evinin kına gecesi de o arada olabilir. Düğünlerin
bitiş günü pazartesidir. Düğün, oyunlarıyla birlikte kısmen Kütahya zevkinin
istediği bir çığırdır. Kısmen de ilk göçmenliklere uygun bir görenek dairesinde
cereyan eder. Menşeler (doğuş kaynağı) karanlıktır. Civarlarda zamanla birikmiş
etkiler, ayrıca araya unsurlar katmış olabilirler. Düğünler, "Dönme
Hamamı" denilen ve 'yini andıran bir tören çeşidiyle başlar. Son asır içinde
yalnız iki Dönme Hamamı cereyan ettiği halde, yakın köylerde eskisi gibi bütün
haşmetiyle yaşıyor. Hamamın şadırvanı etrafında çengiler çalıp çağırırlar.
Gelinlik kız, yengeleri ve oğlan evinin mensupları, davetliler halka kurup
dönmeye başlar ve devran esn'sında şu türküyü çağırırlar. Yasemen dalını yâr
neden eğmeli?
Sunam Avrupalı, ucu burmalı
Alıp nazlı y'ri koyna (koyuna)
koymalı
Kınalıdır on parmağı kınalı Uzandım, uzandım,
dala uzandım
Boyun görmeden Avrupa özendim
Eminem de benim gerdanı
benlim Üç güzele birden
gönül düşürdüm
Üçü birbirinden seçilmez canım
Biri g'yet irfan, ondan
geçilmez
Oynayışın bir hoş
Y'r gelişin serhoş, aman aman!
Eminem
benim, gerdanı benlim! Hey ağalar ben bir
yavru yitirdim
Y'rem ilen, yoldaş ilen, eş ilen
Ne yaman kaldım (ben)
garip başilen
İki gözlerim de yolarda kaldı
Kaldı a yârim kaldı
Eminem benim,
gerdanı benlim
Ünledim o y'ri, ardından erdim
Kırıldı kuşağım, elimde
kaldı
Ne yaman, yorulmaz, dillerde kaldı
Kaldı ay efendim kaldı
Oğlan ve kız evinin
davetlileri gece kız evine gelirler. Orada geç vakte kadar oyunlar oynanılır.
Kız yengeleri yukarda metni verilen türküyü çağırırlar. İki ellerini birer birer
ve nazlı nazlı göğüslerine dokundurup yanlara atarak, üç defa ağır ağır ve
insanda huzur duygusu uyandıracak surette dönerler. Dönme Hamamında ve
gece Çeyizaltı'nda (Çenizaltı'nda) hatt' gelin götürme töreninde oynanılan işte
bu nefis raks "Düz Oyun" adını taşır.
|