TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KOZAK ZEYBEĞİ:
Kozak, Bergama'nın
bir bucağıdır. Bu yaylada 18 oba ve üç milyondan fazla fıstık çamı vardır. Bu
çamların kobaklarına (kozalaklarına) kozak denir. 15 - 30 m. yüksekliğindeki
çamlardan kozak toplamak üzere bir delikanlı ağaçlara çıkmak zorundadır. İşi
başaramayan gençlere işi beceremez diye kız vermezler. Kozak toplarken düşüp
sakat kalanlar veya ölenler hakkında "düşüp öldü" denilmez, "keye şaştı" denir.
Keye, üç dört metre uzunluğunda, çınar ağacından ve ucu çatallı bir çomaktır.
Bununla ağaçtan ağaca atlarlar. Böylelikle uzun ağaçtan inip diğerlerine çıkmak
zahmetinden kurtulurlar. Vakit de kazanmış olurlar. Kozak Oyunu (zeybeği),
kozaklar toplanırken yürütülen oyunlardan biridir. Bu oyun havasına bazı
yerlerde "Yürük Ali" de derler. Kozak Zeybeği, tek
veya toplu oynanır. Altı figürü vardır. Diğerleri gibi (3 - 5) ve (3 - 3)
temposuna göre değil, (3 - 3 - 3) dokuzluğu üzerinden yazılıdır. 1. Yürüyüş:
Birinci üç; esas
duruş ve üçler. İkinci üç; yürüyüş:
Sağ ayak bir adım ileri, sol ve sağ ayaklar da öyle. Üçüncü üç; sağ ayak üstünde
durulur, sol ayak öne doğru kaldırılıp üç defa sertçe yere vurulur. Kollar
aşağıdadır, yani baştan beri henüz hiç yukarı kalkmamışlardır. 2. Sekme: Çökme:
A. Üçler. B.
Sağ ayak arkaya doğru dizden biraz kıvrılır, sol ayakla öne doğru iki defa
sekilir (iki), sağ ayak yere basılır, sol diz üstüne çökülür (üç). C.
Kalkarken sol ayak geri basılır (bir), sağ ayak geri basılır (iki), sol ayak
sola açılıp yere basılır (üç). Kollar yukardadır. 3. Toplanma ve
Açılma: A. Üç sayı ile
sağdan dönülür: Sol ayak, sağ tarafa dönülerek bir adım yana basar (bir), sol
ayak geriden sağa doğru döner ve basar (iki), sol ayak ileri basar (üç), toplu
oyunda yüz yüze gelinmiş olur. B. Sağ ayak arkaya doğru dizden biraz
kıvrılır (bir), sol ayakla öne doğru iki defa sekilir (iki), sağ ayak yere
basılır, sol diz üstüne çökülür (üç), Sekmelerle bir halka kurulmuştur. C.
Kalkarken sol ayak geri basılır (bir), sağ ayak geri basılır (iki), sol ayak
sola açılıp yere basılır (üç), toplanan halka böylelikle açılmış olur.
İstenilirse arada
ikinci figür tekrarlanır. 4. Diz Çökme:
A. Sağdan dönme.
B. Sol ayak basılır, sağ ayak sol diz üstüne çalınır (bir), sağ ayak geri
sallanır (iki), iki ayakla ileri zıplanılıp çökülür (üç). C. Sol dizle yere
iki kere vurulur (bir), sağ diz üstüne gelinir (iki), ayağa kalkılır (üç).
5. Geri Gidiş:
A. Üçler. B.
Soldan dönülür. Sağ ayak sola doğru basar (bir), sol ayak sola basar (iki), sol
ayak yana açılır (üç). 6. Çapraz
Bağlantı: A. Üçler. B. Sağ
ayak sol ayağın önüne doğru basar ve sol ayaklar kalkar (bir), sol ayak arkada
yere basar (iki), sağ ayak yarım sağa döner gibi sağa açılır, basılır (üç).
C. Sağ ayak basarken sol ayak öne kaldırılır ve yere iki defa sertçe
vurulur. Sol ayak sola açılıp yere basılır. (Son sayıda sağ kol havada sol kol
aşağı ve vücut da kaykık olmak üzere sel'm duruşu yapılarak oyun sona erer).
|