TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KARS OYUN
GİYİMLERİ: Kars'ta erke
kıyafeti gençler için şöyledir: 1. Başta papak
denilen ve körpe kuzu derisinden yapılıp kara veya duman renkli olan kalpak ki,
şehir ve kasaba gençlerinin bazılarına dalkül'h veya dalfes (püsküllü)
halindedir. 2. Üst köyneği (üst
gömleği) denilip boyun yeri uzun, birkaç sedef düğmeyle süslü ve kolları bilekli
bir nevi gömlektir. İpekli kumaştan, kara l'stikten veya ince şaldan yapılmış
olur. Üzerine gümüş ve kaşlı kemer veya sallama kemer denilen kayış (uçlarında
ve üstünde savatlı gümüş parçaları olan sarkıntılı ince kemer) bağlanır.
3. Gömlek üzerine
köylerde gazeki denilen ve yakasız olarak göğüs kısmı açık, hem de kısa etekli
ve işlemeli bir nevi ceket giyilir. Gazeki yoksa arkalık denilen uzun etekli bir
nevi ceket de giyilebilir. 4. Şalvar: Yerli
kırmızı şal veya çuha, yahut da h'ki kumaştan, bol ağlı ve geniş, paçaları ayak
bileğine doğru daralan ve paça ağzı şeritli, hem de ceh ağızları beyaz sırma
işlemelidir. Bura şalvarlarının arkası kallesiz'dir. Yani arkadan torba gibi
sarkan körüklü kısmı yoktur. 5. İşlik (İçlik):
Çubuklu kumaştan, yakasız, uzun kollu ve bileksiz bir çeşit gömlektir. Bunun
üstüne belden "kuşak" sarılır. Üst gömleği giyilmezse bu giyilir. 6. Ayakkabı olarak
gençler köylerde çarık veya burnu yukarı bükümlü yemeni, yahut da civeki denilen
ve ince deriden yapılmış bir cins sıkı çizme giyerler. YAŞLILARDA
GİYİM: 1. Yüksek ve süt
düz keçeden al veya ak renkli kavuk (ki eski yüzyıllarda bütün Anadolu'muzda
bunun "kızıl börk" denilen pek yaygındı), yahut kül'h ve fesi yaşlılar giyer.
Onun üstüne mor çiçekli çit (renkli ve çiçekli yazma), keçi (gayet parlak ve
renkli İran ipeklisinden bir çeşit başörtüsü", vala (ki ipekli ve çiçekli gayet
ince bir nevi başörtüsü) ve ahmediye (kavuniçi renginde, yaprak biçimli
desenlerle süslü ve okumuşlarca kullanılan baş sarığı) sarılır. 2. İşlik, yukarda
anlatıldığı gibidir. 3. Arasına pamuk
konulmuş ve sık sık çubuklama dikişleri bulunan, bileksiz, yakasız ve önü kapalı
olarak dikilen bir nevi ceket altı hırkası. Bunun üstüne kuşak sarılarak, daha
üstüne de gazeki giyilir. 4. "Kurşak" denilen
kuşaklar yaşlılarda enli ve nispeten uzundur. Kuşağın üstüne bir nevi keseli
kayış kemer bağlanıp bıçak, tütün, fişek vs. o keselere yerleştirilir.
5. Şalvar, daha
geniş ve işlemeleri daha sadedir. Eski nesillerin yerli göreneğine uygundur.
6. Azeri olan Kars
yerlilerinde ve göçmen Azerilerde arkalık denilen dar yakalı ve bilekliği
olmayan bir çeşit ceket. Bunun ilik ve kopçaları görünmeyecek surette içtendir.
Üstte kemer yerine kadar kapalı ve dizlere kadar uzundur. Bunlar çuhadan veya
karalastikten yapılır. 7. Çerkes denilen
bir nevi cepken, mavi veya lacivert çuhadandır. Arkası yırtmaçlı kolları uzun ve
dönmeli olur. Açık yakalı ve kaput gibi uzun eteklidir. Göğüs yanlarında cep
yerine fişek yuvaları vardır. Bunlara gümüş başlıklı süs fişekleri konulur.
8. Ayakkabıları çarık, yemeni, kundura (ki dolak ve tozluk da sarılır),
civeki veya çizmedir. 9. Yelek: İçliğin
veya yakasız üst gömleğinin üzerine giyilir. Önleri çapraz kapanır. Düğme
yerleri işlemeli, etek ve yanları sarma çıkıntılı, yaka çevresi yine sırma
işlemeli olup ilikleri kaytanlıdır. Karşılıklı iki sıra halindeki düğmeleri dik
aşağı dizilidirler.
|