|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU HINIS'TA
OYUNLAR: Hınıs'ta gün
görmekte (yaşamakta, revaçta) bulunan oyunların adları alfabe sırası mucibince
(gereğince) şunlardır: Aşırma, Belen, Delilo (Lorki), Depşororo, Hanmay,
Hoşbilezik, Keçiki, (Nadem Hırçıki), Koçeri, Kutto, Laççin, Lezli, Nari,
Nargülüm, Ninarano, Piçügürik, Temürağa, Yari, Yarkuşta, Zeliyi, Zirave.
Adları geçen
Hoşbilezik, Lorki ve Temürağa fazlasıyla gün görmüş (ilgi görmüş, rağbette)
olarak aslen Erzurum oyun çeşitlerindendir. "Temürağa" adlısının
ağırbaşlılığını, bütün Anadolu sıra oyunları üzerindeki asil (soylu) etkisini
buracıkta işaretlemek uygun olacaktır. Yarkuşta adlısına gelince; onun üzerinde
de bir iki satırla durabiliriz. Ankara Radyosu'nda
"Bitlis'ten alınan bir oyun havası" diye anılarak ara sıra çalındığına şahit
olduğumuz Yarkuşta aynı şeydir. Hüviyetini (kimliğini, özelliklerini) şöylece
özetleyebiliriz: Kabadayıca tavırlarıyla yiğitlemelerimiz arasında yeri olan
oyunlarımız hep bilinir. Ege'den Harmandalı Zeybek, Erzurum'un Hançer Barı ne
ise, Van gölü dolayının Yarkuşta'sı da odur, Yarkuşta Oyunu, bir nevi (çeşit)
spor gösterisi de sayılabilir. Buna Türk boksu gözüyle bakılırsa hiç de yanlış
olmazdı. Karşı karşıya saf
kurmuş iki takım. Her takımda en az üç kişi var. Aradaki mesafe üç - dört
adımlıktır. Davul - zurnanın temposu bir hücum borusu gibi öter. Önce bir taraf
saldırı halinde, karşı taraf savunma durumdadır. Sonra roller değişir.
Savunanlar avuçlarını açıp hasım tarafa yönelterek sağ ellerini yukarı
kaldırırılar. Hamleyi yapan takım ise çalgının buyruğuna uyarak ve kıvrak
dönüşlerden hız, kesik ve gürlek n'ralardan kuvvet alarak o açılmış ellere var
kuvvetleriyle birer sille aşk ederler. Şamarların topluca inişi ve
şakırtılarının davul gümbürtüsü ile birlikte uzaklara yansıması elzemdir
(gerekir). Bu oyun, kollar yoruluncaya kadar devam eder, patlayıncaya kadar
bazen sürer. Yarkuşta'nın
seyrine dalanlar, bu çatışmanın bir eğlence mi, yoksa gerçekten bir döğüş mü
olduğunu fark edemeyecek h'le gelirler. Ordudaki her
tatbikatta (askeri manevra) manevrayı savaştan ayırt etmekte hissen
(duygularıyla) çoğu zaman yanılan yurt delikanlısının kükreyen ruhunu anlamak
isteyenler önce bir Yarkuşta görsünler.
|