Harkoşte

HARKOŞTE:

Yurdumuzun dört bir bucağındaki türkülü oyunlar büyük çoğunluk da kadınlar mahsus (has, özgü) çeşitlerdir. Binde bir erkeklerce de takliden yürütülmüş olsalar bile oyun esnasında erkek oyuncu veya köçek kendi ağzıyla havanın türküsünü katiyen söylemez. Bu kadarcık olsun bir fark yine de bırakılır. Kadın giyim ve taklidindeki köçeğin erkek sesiyle yarkı (türkü) söylemesi fazla sırıtacağı için, işte bu hal tekli erkek oyununa (kadın oyunu olması gerek), kalkan erkeğin oynarken türkü tarafını çalgıcıya bırakması görenekleşmiştir. Halbuki tekli kadın oyuncular çoğu zaman oynarken türküsünü de çağırırlar. Toplu erkek oyunlarında da oynarken söylendiği seyrek ve bazı yerlerde görülebilen ahv'ldendir (durumlardandır).

Kadın erkek birlikte yürütülen oyunlarda şart değişir, yani çoğunda oynanırken türküsü de söylenir. Meselâ, Bitlis'in şu beyitle giren (başlayan) Meryem Türküsü tekli kadın oyununda söylendiği gibi karma halde oynanırken de çağrılır.

Meyremo, Meyremo
Emmim kızı Meyremo

Meryem Oyunu değil, Meryem Türküsü ve ona alıştırılan oyun bahis mevzuudur (söz konusudur). Oyun, ağır ve düz olarak üç figürle bir müddet sürer. Hızı gitgide artar. Süratli kısım, ayrı bir figürde birkaç defa tekrarlandıktan sonra oyun biter.

Bazı yerlerde oyunun sonlarında tartım ve ezgi değişikliği yapılır. Bitişi haber veren bu sözsüz ve hızlı kısma "Hoplatma" ve "Horlatma" adları verildiği gibi "Harkoşte" denildiği de olur. Sonuncu isim Bitlis yöresinde vardır. Daha doğrusu, türkülü oyunların sonuna, sözsüz olan "Harkoşte"nin katılması oralarda umumiyetle (genellikle) âdet gibidir denilebilir.

Harkoşta, zurnada şöyle bir ezgi teşkil eder (Metronomda dörtlük notaya = 168 - 176)

Harkuşta, Şirvan'ın bazı köylerinde de vardır.