TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU GAGAUZLARDA
OYUN: İsl'miyet'e hiç bir
asırda kitle halinde intisap etmeksizin Kuman Türkleri gibi ve Orta Çağın
derinliklerinden beri daime Hrıstiyan dininden kalmış görünen Besarabya
Gagauzları, eski garip bazı siyasî propaganda telkinlerinin uğraşmalarına rağmen
Gök Oğuz Türklerinden olduklarını hep bilmişler, dolaydaki türlü dillerin
gündelik etkileri ortasında ev dili olarak yalnız Türkçe'yle yüzyılları
aşmışlardır. Musiki ve oyuna
temas eden Gagauz m'nilerinden bazıları şunlardır: 1 Hay buzlara buzlara
Em atalım kazlara Kazlar emi yeyince Biz varalım kızlara 2 Hay buz o yana
oynar Buz altında kız oynar Al kilimin altında Gelinle güvey oynar.
3 Harmanda kuyu
kazdım Y'r okudu ben yazdım Bir oynatma kız için Öldüm
bayılayazdım 4 Kapularda
bağlama Kara gözlüm ağlama Yüklüktedir tambura Gitmem buba kambura
5 Kemençe çala çala
Bindim bir ince dala O ince dal kırıldı Kızdan kıza vuruldum
6 M'nici başı
mısın Cevahir taşı mısın Birkaç m'ni söylesem Cebinde taşır mısın
7 Yavaş gel basa basa
Tahtalar oynamasa Tahtalar oynamasın Hasret kızlar
duymasın 8 Yeşil kamış
biçerim Horu yanından geçerim En güzelin seçerim Kırmız şarap
içerim 9 Yeşil kamış
biçerim Horu yanından geçerim Bana bir kız ayırdım Ayırdım da ne
buldum. Üşüdüm
Oyunu:
Kız ve oğlanlar
karşılıklı birer dizi teşkil ederler. Bir oğlan çocuğu kızlara dönerek (1)
numarada gösterildiği üzere terennüme başlar. Kızlar da (2) numaralarına göre
cevap verirler. 1. Üşüdüm, üşüdüm,
al beni canım, üşüdüm 2. Kürkün giy, kürkün giy, al beni canım, kürkün
giy 1. Kürküm yok,
kürküm yok, al beni canım kürküm yok. 2. Alsana, alsana, al beni canım,
alsana 1. Param yok, param
yok, al beni canım, param yok 2. Çalsana, çalsana, a benim canım,
çalsana. 1. Tutarlar,
tutarlar, a benim canım tutarlar 2. Duydurtma, duydurtma, a benim canım,
duydurtma 1. Asılırım,
kesilirim, ben bu güzel kızı alırım 2. O güzelin, o dilberin adını
bildirsene 1. Adı da, kendi de
(meselâ) Zümbül''dır, gelse da 2. Nazlıdır, gizlidir, koçusuz (kılavuzsuz) o
varamaz Bunun üzerine adı
söylenen kıza doğru ilerler. Onu kolundan tutup dışarı çeker ve şu şarkıyla
"karşılama" oynamaya başlarlar. Ahırdan atlar
boşanır Üstüne kızlar atılır Güzeli böyle seçerler Gül suyu üstüne
serpilir Ve oyun böylece
sıra herkese gelip geçerek sona erinceye kadar sürer. (Bu oyun aynı ad ve
şekliyle doğuda t' batının Kuşadası'na kadar her bölgede vardır. İlkokullarda bu
tanışıklığa binaen öğrencilere yaptırıldığı da vakidir.)
|