TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU DALDALA:
Erzurum'un Daldalan
dedikleri Bar çeşidi Sivas köylerinin birtakımında da vardır. Adı Halaylar
arasında geçer. Havası ve figürleri Erzurum'un Daldalan Barı'nı andırır. Sivas
ilinin köy halaylarındandır. Daldala'da oyuncular elele tutuşmazlar. Bellerden
sımsıkı kavraşırlar. Başçekenin elinde mendil vardır. Sondaki oyuncu boş kalan
elini kalçaya kor. Havası 5/8'lik ölçülerle kuruludur. Tartım fasıl musikimizin
"Türk Aksağı" usulüne uygundur. İlk ölçüde
oyuncuların belli belirsiz bir diz kırma hareketi yaptıkları sezilir. İkinci
ölçünün dörtlük zamanında sol ayak bir adım ileri atılarak ökçe üstüne konur.
Aynı zamanda iki diz birden kırılmak suretiyle sol ayak istikametinde tartımlı
bir yaylanış yapılır. Bundan sonraki üç sekizliğin birincisinde dizler süratle
doğrultulur. İkinci ve üçüncüde hiç kımıldanılmaz. Üçüncü ölçüde o hoş yaylanış
bir defa daha gösterilir. Gelen ölçünün dörtlük zamanında sol ayak yerine
getirilir ve üç sekizlikte vücut ağırlığı sola yüklenirken sağ ayak da belli
belirsiz yerden kesilir. Bundan sonra sağ ayak yarım sağa atılıp ökçe üstüne
konur ve dört defa yaylanış yapılır. Bu dört ölçü sürer. Beşinci ölçünün ilk
dörtlük zamanında sağ ayak pençesi yere vurulur (sağ ayak ökçe üzerindeydi).
Aynı zamanda da gövde bu ayağa bindirilir. Üç sekizlikte sol ayak bir diz
kırmasıyla arkaya yukarı fırlatılırken, sağ ökçe de yere vurulur. Gelen
dörtlükte sol ayak bir adım ileri atılır. Üç sekizliğin birincisinde sağ ayak
ökçesiyle vurulur. Diğer ikisinde o vaziyette durulur. Bunu tabip eden ölçünün
birinci zamanında yine sağ ayak bir adım geri atılır. Üç sekizlikte sol ayak bir
diz kırmasıyla yukarı kaldırılırken, sağ ökçeyle yere bir vuruş yapılır. Bundan
sonra sol ayak yarım sola atılıp ökçe üstüne konulur. İki sol, iki defa da sağ
ayak üzerlerinde yaylanışlar yapıldıktan sonra, ileri gitme ve geri gelmelerle
oyun (yukarıda tarif edildiği üzere) devam eder. Daldala'nın
Tezleme'si: Daldala'nın
Tezleme'si denilince oyunun hızlanması anlaşılır. Figürlerde ve musıkide hiç bir
değişiklik olmaz. Yalnız, zamanların hızlanışı nispetinde oyun canlılığının da
arttığı görülür. Ağırlama'dan Tezeleme'ye geçilişin belirli bir zamanı da
yoktur. Bu cihet daha ziyade davul zurnanın isteğine bakar. Erzurum'un Aşkale
bucağında ve Siirt'in Şirvan ilçesinden bazı köylerde Erzurum ve dolayında
"Daldalan" denilen Bar böyle isimlendirilmiştir. Oyunun adında olduğu gibi
şeklinde de zamanla ve yer yer ufak farklar olmuştur.
|