|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU BAYBURT BARLARI:
Erzurum'un Sarhoş
Barı, Hançer Barı, Hakkari Barı, Sekme, Tamzara gibi oyunları Bayburt'ta da
vardır. Fakat buradakilerin tertiplerinde bazen mühimce farklar görülür.
Benzeşmelere rağmen, nağmeleri ve her Barın "üstleme" dedikleri ikinci süratli
kısmı ezgi bakımından bambaşkadır. Meselâ Bayburt Sarhoş Barı'nın Üstlemesi
Erzurum'un Tavuk Barı'nı andırır. Erzurum Barlarının ikinci canlı hareketleri
ise kendi ilk kısımlarından pek o kadar farklı değildir. Bayburt'un Daldalar
Barı, Erzurum'un Daldalar'ına benzemez. Veysel, Demirağa, Sürtme, Kutkut, Hanım
Barlarına gelince; bunlar sırf Bayburt'a mahsustur. Başka yerlerde de bazen aynı
adlarla oynanan bir ikisi hem hava hem de figürlerce o yerlerin zevkine
uydurulmuş durumdadırlar. Hakkari Barı'nın Erzurum ve Bayburt taraflarına
Hakkari tarafından geldiği zannedilmektedir. Çünkü, Hakkari'de Bar tabiri
kullanılmaz. Oraya ithafla Erzurum'da tertiplenerek adlandırılmış olmalıdır.
Buna karşılık Sıksaray Barı (doğru adı Sığsara'dır) mutlak surette Trabzon
üzerinden gelmedir. Rize'deki Sığsara Horonu'na ait olarak elde mevcut iki ezgi
motifi Bayburt Sıksaray Bar havasının aynı gibidir. Sonra, Bayburt Sıksarayı'nda
kemençe üslup ve kıvraklığı da hakimdir. Küçük (ve melodik olmaktan ziyade
ritmik görünüşlü) birer motifin tekerrüründen ibaret diğer bazı Bar çeşitlerinde
de Trabzon etkisi sezilir. Bayburt Barlarının "ikisi ortası" vasıflar taşıması
sebepsiz değildir. Burası, Trabzon-Erzurum ana yolu üzerindedir. Hele Gümüşhane
daha da Trabzon'a çalar. Kadınlı erkekli
oyunda pek sevinçli günlerde (ve ayrıca tarikat görmüş köylerde) aile kızları da
Barlara katılabiliyorlar. Kısaca, Bayburt'un
Bar havaları ve figürleri hayli farklı olduklarından, Bayburtlu çalgıcılar
Erzurumlu Barcılara kendi havalarıyla ayak attıramazlar. Bununla beraber her iki
tarafın barlarında tecrübeli davul zurnacılar o mıntıkada vardır.
|