|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU AĞRI,
ARTVİN-ÇORUH İLLERİNDE OYUN: En doğu vatan
topraklarımızdan olan bu iller iklim bakımından pek dağlık ve kışlı yerlerdir.
Bununla beraber Pasinler gibi engin yaylaların yılçağında turnalar bile arar ve
sever. Eski payıtahttan (başkentten) ziyade Kafkas Azerbaycanı'nın tesirinde
kalmakla beraber, Oğuz göreneğinin de yüzyıllar boyu yatağı olmuştur. Milli
terbiye çok köklü ve zengindir. Geniş bölgenin oyunlarından birkaçını burada da
yanyana özetleyelim: Düz Horon yahut Adi
Horon veya Durgun Çoruh denilen sıra oyununun hareketleri sakin ve ağır,
figürleri kolay ve sadedir. Deli Horon veya
Coşkun Çoruh denilenini altı kişi oynar. Hareketler çok çevik ve tetiktir, ara
sıra sıçramalar yapılır. Oynarlarken ayakların yere basmadığı, toprağı incitmek
istemediği intibaı (etkisi) seyircide hasıl olur. Hem coşkundur hem de Düz
Horon'dan daha güç ve yorucudur. Çoruhluların anlattığına göre milli bir
bayramda bu oyun yürütülürken bir aralık Atatürk de oyuncuların arasına girmiş.
Fakat, insan takatı (gücü, kuvveti) üstü hareket ve çeviklik gerektiğinden
Atatürk bir müddet sonra yorulup oyunu bırakmış ve şöyle demiş: "Azizim, bu oyunu
insanoğlu oynayamaz, buna şeytan oyunu demeli." Atatürk'ün bu sözünden sonra
oyuna Şeytan Oyunu adı da verilmiştir. Sasa veya Kıvrak
Çoruh adlısının hareketi hızlı ve pek ahenktardır. Kıvrak ve tetiktir.
Üsttekilerden daha da zordur. Hele Artvin'de pek sevilir. Orta Batum adlısı
Batum yöresinden gelen Birinci Dünya Savaşı sonu göçmenleriyle girerek Artvin'de
tutunmuştur. Oldukça da yayıldı. Deli Horon'un başkaca incelmiş bir
şeklidir. Sallama, deniz
bölgesine doğru Borçka ve Hopa yöresinde gün görüyor. İki çift (4 kişi) karşı
karşıya oynarlar. Bacak sarsıntıları ve vücut sallanmalarının göze çarpması
dolayısıyla Sallama adı verilegelmiştir. Artvin Barı veya
Ata Barı adlısına gelince. Artvinliler Atatürk'ün Artvin barlarını çok iyi
oynadığını söylerler. Dediklerine göre, Atatürk oyunu bitirdikten sonra
mendilini Artvinlilere hediye etmiş ve o günden beri oyuna Ata Barı adı
takılmıştır. Erzurum Barı'ndan büsbütün ayrı bir karakter taşır. Tamara denilene
Çoruh'ta rağbet fazladır. Bir kız ile erkek tarafından oynanır. Bazen saatlerce
sürer. Timur Ağa Barı ile münasebet yalnız adında vardır. Sarı Çiçek'in
hareketleri çok ince tartımlıdır. Bunu da bir kız, bir erkek yürütür. Bir
zamanlar Çoruh'ta bir aşk macerası hikaye edilir: İki engel birbirine
tokuşur
Didem yaşı deryalara karışır
Gel seni alıp kaçayım
Haydi haydi
sarı kız
|